Tấm gương tự học | Tiếng Việt 5 Tuần 10 Bài 18 Sách Kết nối  Trang 94

Tấm gương tự học  - Đây là bài đọc dạy trong  tiết 1 + 2  của Bài 18 Tuần 10  Sách Tiếng Việt 5 Sách Kết nối tri thức có trên kênh Tư liệu Tiệu học.  Bài giảng này thuộc chủ điểm : Trên con đường học tập.  Qua bài  Đọc Tấm gương tự học    trang 94  giúp em rèn đọc, biết đọc đúng từ ngữ, câu, đoạn và toàn bộ văn bảnTấm gương tự học. Em biết đọc diễn cảm toàn bài với  ngữ điệu nhẹ nhàng, pha chút ngưỡng mộ, tự hào; biết ngắt, nghỉ hơi hợp lí. Qua bài học, em hiểu được Tạ Quang Bửu là một tấm gương sáng về tự học. Chúng ta cần tự hòa và học tập ông. 

01:06  Khởi động: Hiểu ý nghĩa câu nói của giáo sư Hoàng Tuy
02:46. Đoạn phim minh họa về  thân thế sự nghiệp Tạ Quang Bửu
04:46. Yêu cầu cần đạt
05:40. Đọc văn bản  “Tấm gương tự học"
08:33. Luyện đọc đúng
13:41, Luyện đọc hiểu - Tìm hiểu bài
15:44. Câu hỏi 1: Giới thiệu điều gì về ông
16:43. Câu hỏi 2. Ông là tấm gương tự học, học suốt đời và học say mê
18:58. Câu hỏi 3.  Ông nhiều lần được cùng Bác Hồ tiếp các chính khách nước ngoài
20:21. Câu hỏi 4.  Ghi nhận tài năng, công lao của Tạ Quang Bửu.
21:55. Câu hỏi 5. Ý nghĩa Câu chuyện “Tấm gương tự học"
23:55.  Đoạn phim nêu ý nghĩa, vai trò của Tạ Quang Bửu.
25:16. Luyện đọc lại
26:25 Luyện tập Bài 1. Tìm nghĩa cho  từ có tiếng "chính"
28:56  Bài 2.  Sử dụng từ  có tiếng "chính"
30:57. Vận dụng và trải nghiệm
#Tưliệutiểuhọc, #tieuhocvn, #TiếngViệt5Kếtnối, #Đọcbài18trang94, #Tấmgươngtựhọc 

Bài 18. TẤM GƯƠNG TỰ HỌC (4 tiết)
1 MỤC TIÊU
Giúp HS:

 a. Đọc đúng, rõ ràng văn bản Tấm gương tự học, ngữ điệu nhẹ nhàng, pha chút ngưỡng mộ, tự hào; biết ngắt, nghỉ hơi hợp lí.
b. Nhận biết được những chi tiết chính trong văn bản và hiểu ý nghĩa của văn bản: Tạ Quang Bửu là một tấm gương sáng về tự học, nên học tập ông.
Bồi dưỡng phẩm chất kiên trì, nỗ lực, bền bì, ý chí quyết tâm trong học tập.

II/ CHUẨN BỊ
1. Kiến thức
Tìm hiểu những văn bản thông tin giới thiệu về những người nổi tiếng. Lưu ý về độ chính xác của thông tin trong thể loại văn bản này.
2. Phương tiện dạy học
- Tranh ảnh, clip minh hoạ về nội dung bài học. Có thể sưu tầm thêm tranh hoặc clip về Tạ Quang Bửu (phố Tạ Quang Bửu ở Hà Nội, giải thưởng Tạ Quang Bửu, thư viện Tạ Quang Bửu trong khuôn viên Đại học Bách khoa Hà Nội....).

III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
TIẾT 1-2  1. ÔN BÀI CŨ
- 2 HS đọc nối tiếp bài Thư gửi các học sinh và trả lời 1-2 câu hỏi đọc hiểu cuối bài,

2. ĐỌC
1. Khởi động.
- GV nêu tên bài học (Tấm gương tự học) và giao nhiệm vụ:
+ Đọc yêu cầu phần Khởi động: Lời nhận xét dưới đây cho em hiểu điều gì về giáo sư Tạ Quang Bửu?
"Có những nhân cách và tài năng mà chỉ sau khi vắng bóng họ, người đời mới thấy hết khoảng trống mênh mông họ để lại. Tạ Quang Bửu là một người như thế.” (Hoàng Tuy)
+ Thảo luận theo cặp với các nhiệm vụ: Đọc lại yêu cầu khởi động; Cho biết đây là lời nhận xét của ai (GS Hoàng Tuy – một nhà Toán học) và về ai (về GS Tạ Quang Bửu).
-  GV có thể đưa ra các câu hỏi phụ để dẫn dắt nếu HS khó trả lời: Một GS Toán học thì theo em có giỏi không? Một người giỏi như vậy mà lại ngưỡng mộ, cảm phục người khác thì thế nào?...
- Đại diện 2 3 nhóm trình bày trước lớp. Các HS khác có thể bổ sung. 
+Tạ Quang Bửu chắc chắn phải là một người rất giỏi, là tấm gương sáng về nhân cách và tài năng,....
+Tạ Quang Bửu  là một người rất chịu khó, yêu đọc sách,  là tấm gương  về tinh thần tự học.
+Tạ Quang Bửu là nhà khoa học lớn của Việt Nam. Ông để lại cho  nước nhà nhiều công trình nghiên cứu khoa học.
+Tạ Quang Bửu có nhiều công lớn cho nền khoa học nước nhà. Tên ông xứng đáng cho nhiều thế hệ noi theo và tự hào.

- GV nhận xét ý kiến của HS, sau đó giới thiệu khái quát về bài đọc: Tấm gương tự học nói về Tạ Quang Bửu - một nhà giáo dục, nhà quân sự, ngoại giao nổi tiếng ở Việt Nam. Ông là tấm gương sáng của tỉnh thần tự học. Hãy cùng đọc văn bản để biết những thành tích lớn lao mà ông đã đóng góp cho nước nhà cũng như bí quyết thành công của ông.

2. Đọc văn bản.
                                              TẤM GƯƠNG TỰ HỌC
Tạ Quang Bửu sinh ra trong một gia đình nhà nho ở Nghệ An. Ông là nhà khoa học và nhà giáo dục đa tài, uyên bác hiếm có.
Con đường đến với thành công của Tạ Quang Bửu rất giản dị: tự học, học suốt đời và học say mê. Ông có thói quen đọc sách ở mọi lúc, mọi nơi, đọc rất nhanh và nhớ rất lâu. Có lần, ngồi trên lưng ngựa, mài đọc sách, ông ngã tòm xuống suối. Tất cả những ai ở bên ông đều khâm phục khả năng tự học của ông. Ông học từ lúc còn trẻ đến lúc cuối đời, ngay cả khi đau ốm.

Tạ Quang Bửu còn là tấm gương của việc học toàn diện. Ông xuất sắc ở nhiều lĩnh vực: toán, lí, hoá, sinh, triết học,... đặc biệt là ngoại ngữ. Ông sử dụng thành thạo tiếng Anh, Pháp, Đức, Ba Lan; có thể đọc hiểu tiếng Nga, Trung, Hy Lạp cổ và La-tinh. Chỉ tự học tiếng Nga trong ba tháng mà ông đã có thể dịch trôi chảy các tài liệu quân sự tiếng Nga. Ông giúp Bác Hồ soạn thảo những bức công hàm bằng tiếng Anh, nhiều lần cùng Bác tiếp các chính khách nước ngoài. Ông được nhận xét là nói tiếng Anh “hoàn hảo đến mức người Anh phải kinh ngạc". Ngoài ra, ông còn có hiểu biết sâu rộng về âm nhạc, hội hoạ, kiến trúc, thể thao,... Ông luôn tranh thủ thời gian tự học, để thoả mãn niềm đam mê của mình. Nhiều người coi ông là "Lê Quý Đôn thời nay".
Tên của Tạ Quang Bửu được đặt cho các con phố ở Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Huế, Đà Nẵng,... Ở Việt Nam, có một giải thưởng dành cho các nhà khoa học xuất sắc mang tên ông - Giải thưởng Tạ Quang Bửu.
(Phan Sơn tổng hợp)

- GV đọc cả bài (giọng đọc nhẹ nhàng, tha thiết, tự hào). Nếu trong lớp có HS đọc tốt, GV có thể mới 4 em đọc nối tiếp 4 đoạn trong bài.
- GV hướng dẫn đọc:
+ Đây là văn bản về tiểu sử của người nổi tiếng. Các em chủ ý đọc để thể hiện được sự ngưỡng mộ và tự hào đối với nhân vật Tạ Quang Bửu.
+ Đọc đúng các từ ngữ chứa tiếng dễ phát âm sai, 
VD: Tạ Quang Bửu, uyên bác, chính khách.... 
GV nhắc HS: Đây cũng là những từ dễ viết sai chính tả.
(GV hướng dẫn đọc đúng cho những HS mắc lỗi cụ thể khi dọc bài.)
- 4 HS đọc nối tiếp các đoạn trước lớp.
- HS làm việc theo cặp: Mỗi HS đọc hai đoạn (đọc nối tiếp), sau đó đổi đoạn để đọc.
HS làm việc cá nhân: Đọc nhầm toàn bài một lượt.
- 4 HS đọc nối tiếp các đoạn trước lớp.
- GV nhận xét việc đọc diễn cảm của cả lớp.
- GV hỏi HS có từ ngữ nào trong bài đọc mà chưa hiểu. GV có thể giải thích hoặc hướng dẫn tra từ điển. GV lưu ý thêm từ chính khách, từ này HS sẽ được tìm hiểu trong phần Luyện tập theo văn bản đọc.

3. Trả lời câu hỏi,
GV hướng dẫn HS thực hiện lần lượt các yêu cầu nêu trong SHS.

Câu 1. Đoạn văn thứ nhất giới thiệu điều gì về Tạ Quang Bửu
- Làm việc chung cà lớp hoặc làm việc theo cặp.
+ GV hướng dẫn HS đọc đoạn văn thứ nhất,
 + HS tự đọc lại đoạn văn và trao đổi với bạn để tìm câu trả lời.
- GV mới 2 - 3 HS trả lời trước lớp. Cả lớp góp ý, nhận xét, bổ sung.
GV và HS chốt đáp án: Đoạn văn thứ nhất giới thiệu về quê quân và gia đình Tạ Quang Bửu, đồng thời giới thiệu khái quát về sự nghiệp của ông.

Câu 2. Những chỉ tiết nào cho thấy Tạ Quang Bình là tấm gương tự học, học suốt đời và học say mê?
- GV mới 1-2 HS đọc câu hỏi. GV gợi ý: Theo các em, câu trả lời sẽ nằm ở đoạn văn nào? (đoạn văn 2 và 3). Cần dọc kĩ cả 2 đoạn văn để tìm thông tin.
HS làm việc theo cặp hoặc trao đổi theo nhóm để trả lời câu hỏi (nhóm trường mời từng bạn phát biểu, sau đó thống nhất ý kiến). GV quan sát các nhóm làm việc và có những hỗ trợ phù hợp.
- Đại diện 2-3 nhóm trà lời câu hỏi trước lớp. Cả lớp góp ý, nhận xét.
- GV và cả lớp chốt đáp án:
+ Biểu hiện trước hết của việc tự học đó là Tạ Quang Bửu rất chăm đọc sách: đọc sách ở mọi lúc, mọi nơi, đọc nhanh và nhớ lâu, đã từng vì mai đọc sách mà ngã xuống suối;tự học tiếng Nga chỉ trong 3 tháng mà dịch tiếng Nga rất giỏi, luôn tranh thủ thời gian đọc sách....
+ Biêu hiện của việc học suốt đời và say mê thể hiện ở chi tiết: ông học từ lúc còn trẻ đến lúc cuối đời, cả khi đau ốm; quan tâm và giỏi ở nhiều lĩnh vực....
(HS cũng bổ sung các chi tiết, có thể diễn đạt theo ý mình.)

Câu 3. Theo em, vì sao Tạ Quang Bửu nhiều lần được cùng Bác Hồ tiếp các chính khách nước ngoài?
- GV cho HS đọc câu hỏi. GV gợi ý: Theo các em, câu trả lời sẽ nằm ở đoạn văn nào? (đoạn văn 3).
- HS làm việc theo cặp để trả lời câu hỏi (nhóm trưởng mới từng bạn phát biểu, sau đó thống nhất ý kiến), GV quan sát các cặp làm việc và có những hỗ trợ phù hợp.
Đại diện 2 – 3 cặp trả lời câu hỏi trước lớp. Cả lớp góp ý, bổ sung, nhận xét.
- GV và cả lớp chốt đáp án: 
+ Tạ Quang Bửu nhiều lần được cùng Bác Hồ tiếp các chính khách nước ngoài vì ông rất giỏi ngoại ngữ.
 + Tạ Quang Bửu  còn giỏi ở cả lĩnh vực ngoại giao, quân sự, chính trị .
Tạ Quang Bửu nhiều lần được cùng Bác Hồ tiếp các chính khách nước ngoài là vì:

- Ông là một trí thức lớn, có trình độ khoa học uyên bác, giỏi ngoại ngữ.
- Ông  giữ những vị trí quan trọng trong Chính phủ, giỏi ở cả lĩnh vực ngoại giao, quân sự, chính trị 

- Ông rất  thành thạo về nhiều lĩnh vực, tham gia soạn thảo nhiều văn bản quan trọng, Ông là nhà  thức Việt Nam hiện đại, có bản lĩnh.

Câu 4. Sự đa tài, uyên bác của Tạ Quang Bửu được thể hiện như thế nào?
- GV triển khai hoạt động tương tự như đối với câu hỏi 3.
- GV và HS cùng thống nhất đáp án (HS có thể diễn đạt theo những cách khác nhau):
+ Ông xuất sắc ở nhiều lĩnh vực: toán, lí, hoá, sinh, triết học,... đặc biệt là ngoại ngữ.
+ Ông còn có hiểu biết sâu rộng về âm nhạc, hội hoạ, kiến trúc, thể thao,...
Ông được coi là “Lê Quý Đôn thời nay” (GV có thể đặt câu hỏi về Lê Quý Đôn hoặc giải thích để HS nắm được: Lê Quý Đôn là người có bộ óc "bách khoa", có trí nhớ siêu phàm và vô cùng thông minh, uyên bác.).

Câu 5. Tài năng, công lao của Tạ Quang Bửu được ghi nhận thế nào?
- GV hướng dẫn HS làm việc theo nhóm hoặc theo lớp:
- Đọc kĩ yêu cầu và tìm đoạn văn có chứa câu trả lời (đoạn cuối cùng của bài).
- Thảo luận, bổ sung đáp án,
- Các thành viên trong nhóm thay phiên nhau trình bày và góp ý.
- Đại diện một số nhóm phát biểu ý kiến trước lớp.
- GV và HS nhận xét, góp ý, bổ sung: Tài năng, công lao của Tạ Quang Bửu dược ghi nhận thông qua việc lấy tên ông để đặt tên cho các con phố ở nhiều thành phố lớn trên cả nước, lấy tên ông đặt cho tên một giải thưởng (trao cho những nhà khoa học xuất sắc).... 
- Đối với HS khá giỏi, GV có thể mở rộng thêm các thông tin về Tạ Quang Bửu:
+ Tên của ông được đặt cho nhiều trường học,  thư viện lớn của Đại học Bách khoa Hà Nội: Thư viện Tạ Quang Biru.
+ Ông được tín nhiệm, giao nhiều chức vụ quan trọng: Hiệu trưởng Trường Đại học Bách khoa Hà Nội (nay là Đại học Bách Khoa Hà Nội), Bộ trưởng Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp, đại biểu Quốc hội....
- Được tặng thưởng nhiều huân huy chương....
- Nội dung?
Bài đọc cho thấy tài năng, công lao và nhân cách của giáo sư Tạ Quang Bửu – một tấm gương sáng để mọi người noi theo.

4. Luyện đọc lại.
Làm việc chung cả lớp (3) HS đọc nối tiếp các đoạn trước lớp); GV và cả lớp góp ý cách dọc diễn cảm.
- Làm việc cá nhân: Tự đọc toàn bài.

5. Luyện tập theo văn bản đọc.
Phần này có mục đích luyện cho HS về nghĩa của yếu tổ Hán Việt đồng âm khác nghĩa.
- HS đọc yêu cầu trong SHS và tự thực hiện yêu cầu. 
- GV nêu thời gian thực hiện nhiệm vụ và chỉ dẫn hình thức học: làm việc cá nhân trước khi trao đổi, thống nhất câu trả lời trong nhóm hoặc lớp.
- GV kiểm soát kết quả thực hiện nhiệm vụ của HS và nhận xét trước lớp.

Đáp án:
Câu 1. Dựa vào gợi ý trong SHS, tìm nghĩa cho mỗi từ
a. Chương trình học tập chính thức, bắt buộc: chính khoả
b. Người chuyên hoạt động chính trị, khá nổi tiếng: chính khách
c. Cơ quan hành chính nhà nước cao nhất: chính phủ
chính: việc chính trị, việc cai trị, việc chính

Câu 2. Chọn các từ ở bài tập 1 để hoàn thiện câu.
a. Nhiều chính khách quốc tế đã có mặt tại hội nghị này.
b. Chính phủ các nước phải đảm bảo mọi quyền lợi cho trẻ em.
c . Một số hoạt động trải nghiệm sẽ được tổ chức ngoài giờ học chính khoá.