Cần sớm bỏ tổ chức công đoàn trong trường tiểu học
Trong bối cảnh cả nước đang thực hiện tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của các tổ chức chính trị - xã hội theo tinh thần Nghị quyết số 60-NQ/TW năm 2025 của Hội nghị Trung ương 11 khóa XIII, việc tiếp tục duy trì tổ chức công đoàn trong trường tiểu học đang đặt ra nhiều câu hỏi về tính thiết thực, hiệu quả và sự cần thiết của nó trong giai đoạn hiện nay.
Một tổ chức không còn cần thiết
Theo Điều lệ Công đoàn Việt Nam và Quyết định số 739/QĐ-TLĐ ngày 02/7/1994, Công đoàn Viên chức Việt Nam được thành lập nhằm bảo vệ quyền lợi của đoàn viên công đoàn. Tuy nhiên, đến nay, với sự phát triển và chuyên môn hóa cao trong quản lý nhà nước, hoạt động công đoàn ở cấp cơ sở, đặc biệt tại trường tiểu học, dần trở nên hình thức, nặng tính phong trào và thiếu hiệu quả thực chất.
Các hoạt động của tổ chức công đoàn trường tiểu học chủ yếu xoay quanh việc tổ chức phong trào thi đua, hội diễn văn nghệ, thể thao hoặc thăm hỏi ốm đau – những việc mà nhà trường hoàn toàn có thể thực hiện thông qua Ban giám hiệu hoặc phối hợp với chính quyền địa phương. Trong khi đó, nhiệm vụ bảo vệ quyền lợi người lao động đã được pháp luật quy định rõ, với sự giám sát của phòng giáo dục, các cơ quan quản lý cấp huyện, tỉnh.
Vấn đề tài chính và gánh nặng ngân sách
Theo Quyết định 1408/QĐ-TLĐ năm 2024 của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, tài chính công đoàn phải được quản lý công khai, minh bạch. Tuy nhiên, tại nhiều nơi, việc thu – chi kinh phí công đoàn vẫn tồn tại bất cập. Hàng năm, mỗi giáo viên đều phải đóng đoàn phí công đoàn trích từ tiền lương, trong khi nguồn hỗ trợ trở lại từ công đoàn lại ít ỏi, đôi khi không đủ để bù chi phí tổ chức các hoạt động bề nổi.
Câu hỏi đặt ra là: Liệu số tiền đó có thể được sử dụng hiệu quả hơn cho các mục tiêu thiết thực như cải thiện cơ sở vật chất trường học, hỗ trợ giáo viên vùng sâu, vùng xa, hay đầu tư vào nâng cao năng lực chuyên môn? Việc giảm tiền ngân sách chi cho tổ chức công đoàn trường tiểu học sẽ là một bước đi hợp lý trong giai đoạn thắt chặt chi tiêu công, hướng đến quản trị giáo dục hiệu quả, thực chất.
Kết quả thực tế từ các địa phương đã giải thể
Từ ngày 27/2/2025, Lào Cai đã chính thức giải thể Công đoàn ngành Giáo dục, chuyển toàn bộ 44 công đoàn cơ sở về Liên đoàn Lao động các huyện, thị, thành phố quản lý. Kết quả cho thấy, quyền lợi của giáo viên không bị ảnh hưởng, các chế độ phúc lợi vẫn được duy trì, thậm chí thuận tiện hơn nhờ giảm bớt các cấp trung gian. Thầy Nguyễn Mạnh Cường, Hiệu trưởng Trường PTDTNT THCS&THPT Sa Pa chia sẻ: “Mọi việc vẫn thuận lợi khi các đoàn viên tuân thủ theo Điều lệ Công đoàn. Quyền lợi của cán bộ, nhà giáo, người lao động không bị ảnh hưởng.”
Tương tự, Hà Tĩnh cũng đã giải thể Công đoàn ngành Giáo dục và không ghi nhận bất kỳ bất cập nào trong việc quản lý và chăm lo cho giáo viên. Hoạt động chuyển giao diễn ra suôn sẻ, minh bạch và không ảnh hưởng đến tâm lý, đời sống của người lao động trong ngành giáo dục.
Một hệ thống cần tinh gọn, sát cơ sở
Tổ chức công đoàn trường tiểu học là một nhánh nhỏ trong hệ thống công đoàn hiện nay. Việc tiếp tục duy trì tổ chức này tạo ra thêm một tầng quản lý trung gian không cần thiết, gây phân tán nguồn lực và giảm hiệu quả điều hành. Trong khi đó, theo tinh thần sắp xếp tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu quả tại Nghị quyết 60-NQ/TW, cần “chấm dứt hoạt động công đoàn viên chức” và giảm mức đóng đoàn phí của đoàn viên – điều cho thấy rõ xu hướng giảm tải các tổ chức mang tính hình thức.
Kết luận
Sự tồn tại của tổ chức công đoàn trong trường tiểu học hiện nay không còn thiết thực trong thực tiễn giáo dục hiện đại. Việc duy trì chỉ mang lại thêm gánh nặng hành chính, tiêu tốn nguồn lực ngân sách mà không mang lại giá trị thực chất cho giáo viên và học sinh. Thực tiễn tại các địa phương đã giải thể công đoàn ngành giáo dục càng khẳng định điều này.
Đã đến lúc cần một quyết định rõ ràng và dứt khoát: chấm dứt tổ chức công đoàn trong trường tiểu học, trả lại sự tinh gọn, linh hoạt cho hệ thống quản lý giáo dục, đồng thời sử dụng hiệu quả hơn nguồn ngân sách nhà nước phục vụ cho mục tiêu giáo dục lâu dài và bền vững.
Bài viết: Nhà báo chuyên trách giáo dục tiểu học